71 व्या सुधारणा अधिनियनाद्वारे भारतीय राज्यघटनेच्या आठव्या अनुसूचीमध्ये खालीलपैकी कोणत्या भाषेचा समावेश करण्यात आला?

योग्य उत्तर मणिपुरी, कोंकणी आणि नेपाळी आहे.

Key Points 

• भारतीय राज्यघटनेचा 71 वा सुधारणा अधिनियम 1992 मध्ये लागू करण्यात आला.
• या दुरुस्तीने भारतीय राज्यघटनेच्या आठव्या अनुसूचीमध्ये तीन भाषा जोडल्या.
• या भाषांमध्ये मणिपुरी, कोंकणी आणि नेपाळी यांचा समावेश होता.
• आठवी अनुसूची भारतीय राज्यघटनेने मान्यता दिलेल्या अधिकृत भाषांची यादी देते.
• या तीन भाषांच्या जोडणीने आठव्या अनुसूचीतील भाषांची एकूण संख्या 18 झाली.

Additional Information 

• भारतीय राज्यघटनेची आठवी अनुसूची
  • भारतीय राज्यघटनेच्या आठव्या अनुसूचीमध्ये 22 अनुसूचित भाषांची यादी आहे.
  • या भाषांना त्यांच्या महत्त्वासाठी राज्यघटनेने मान्यता दिली आहे आणि त्यांचा अधिकृत कामासाठी वापर केला जातो.
  • प्रारंभी, आठव्या अनुसूचीमध्ये 14 भाषा होत्या, ज्या नंतरच्या सुधारणांद्वारे वाढवल्या गेल्या आहेत.
  • आठव्या अनुसूचीमध्ये सूचीबद्ध असलेल्या भाषांना अधिकृत भाषा आयोगावर प्रतिनिधित्व मिळण्याचाही अधिकार आहे.
• घटनात्मक सुधारणा
  • राज्यघटनेतील सुधारणा म्हणजे देशाच्या मूलभूत कायदेशीर दस्तऐवजात केलेले बदल किंवा भर आहेत.
  • राज्यघटनेत सुधारणा करण्याची प्रक्रिया अनुच्छेद 368 मध्ये स्पष्ट केली आहे.
  • दुरुस्त्या संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाद्वारे प्रस्तावित केल्या जाऊ शकतात आणि त्यांना विशेष बहुमताने मान्यता द्यावी लागते.
  • काही सुधारणांना किमान अर्ध्या राज्य विधिमंडळांची मान्यता आवश्यक असते.
• अधिकृत भाषा आयोग
  • आठव्या अनुसूचीमध्ये सूचीबद्ध केलेल्या भाषांची स्थिती आणि विकास तपासण्याचे काम अधिकृत भाषा आयोगाकडे आहे.
  • आयोग हिंदीच्या प्रगतीशील वापरावर आणि इतर भाषांच्या सुधारणेवर भारताच्या राष्ट्रपतींना सल्ला देतो.
  • आयोग भारतातील भाषा धोरण आणि नियोजनात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो.
• भारतातील भाषा धोरण
  • भारत त्याच्या विविध भाषिक विविधतेला सामावून घेण्यासाठी बहुभाषिक भाषा धोरणाचे पालन करतो.
  • हिंदी आणि इंग्रजी या केंद्र सरकारद्वारे प्रशासकीय कामांसाठी वापरल्या जाणार्‍या अधिकृत भाषा आहेत.
  • राज्यांना प्रादेशिक भाषिक प्राधान्यांवर आधारित त्यांच्या स्वतःच्या अधिकृत भाषा निवडण्याचे स्वातंत्र्य आहे.
  • या धोरणाचे उद्दिष्ट देशात बोलल्या जाणाऱ्या सर्व भाषांप्रती भाषिक सुसंवाद आणि आदर वाढवणे आहे.