जैन धर्म MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Jainism - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर पर्याय 4 म्हणजेच योग्य विश्वास, योग्य ज्ञान आणि योग्य आचरण आहे.

Key Points

• त्रिरत्न ज्यांना तिन आश्रय किंवा रत्नात्रय असे देखील म्हटले जाते ते मुळात  सम्यक दर्शन (योग्य विश्वास), सम्यक ज्ञान (योग्य ज्ञान) आणि सम्यक चरित्र (योग्य आचरण) असे आहेत.
• जैन तत्त्वांनुसार,  तिन हिरे असलेले किंवा त्रिरत्न हे आत्म्याच्या मुक्तीसाठी आणि पावित्र्यासाठी मार्ग दाखवतात कारण मुक्त पवित्र आत्मा (सिद्ध) विश्वाचे शिखर गाठतो आणि तेथे अनंतकाळासाठी आनंदात राहतो.
• जैन धर्माच्या धार्मिक ग्रंथांनुसार, योग्य विश्वास, योग्य ज्ञान, आणि योग्य आचरण हे मुक्तीचा थेट मार्ग दाखवतात ज्याचा अर्थ असा होतो कि आपल्या सगळ्या कर्मांपासून आपण परिपूर्णपणे मुक्त झालो.
• कल्पसूत्र या जैन ग्रंथात सगळ्या जैन तीर्थंकरांचे चीरीत्र आहे, विशेषतः पार्श्वनाथ आणि महावीर याचे देखील आहे.
• कल्पसूत्र भद्रबाहू यांनी लिहिलेलं आहे जे चंद्रगुप्त मौर्य यांच्या दरबारात होते.

Important Points

• जैन धर्माचे पहिले तीर्थंकर ऋषभदेव होते आणि त्यांना ऋषभनाथ आणि आदिनाथ म्हणूनही ओळखले जाते.
• भगवान महावीर हा जैन धर्माचे 24 वे तीर्थंकर होते आणि जैन धर्माचे खरे संस्थापक मानले जात असे.
• पार्श्वनाथ हे जैन धर्माचे 23 वे तीर्थंकर होते.​

Additional Information

• बौद्ध धर्माचे तीन रत्न (त्रिरत्न) पुढीलप्रमाणे आहेत:
  • बुद्ध
  • धम्म
  • संघ

बरोबर उत्तर चंद्रगुप्त मौर्य आहे.

Key Points 

• चंद्रगुप्त मौर्य प्राचीन भारतातील मौर्य साम्राज्याचे संस्थापक होते.
• त्यांनी ई.पू. सुमारे 321 ते ई.पू. 297 पर्यंत राज्य केले आणि भारतीय उपखंडावरील सर्वात मोठ्या साम्राज्यांपैकी एक स्थापन केले.
• त्याच्या उत्तरार्धात, चंद्रगुप्त मौर्य जैन धर्माचा अनुयायी बनले आणि त्यांनी आपला मुलगा बिंदुसार याच्या नावे आपले सिंहासन सोडले.
• जैन परंपरेनुसार, ते कर्नाटकात दक्षिणेकडे स्थलांतरित झाले आणि श्रवणबेळगोळा येथे एक साधू म्हणून आपली शेवटचे वर्षे व्यतीत केली.
• ते सल्लेखन, मृत्यूपर्यंत उपवास करण्याची जैन पद्धत, अनुसरत असल्याचे सांगितले जाते आणि श्रवणबेळगोळा येथे त्यांचे निधन झाले.

Additional Information 

• जैन धर्म
  • जैन धर्म हा प्राचीन भारतीय धर्म आहे जो सर्व सजीवांप्रती अहिंसेचा मार्ग सूचित करतो.
  • तो आध्यात्मिक स्वातंत्र्य आणि सर्व प्रकारच्या जीवनातील समानतेवर भर देतो.
  • जैन साधू आणि साध्वी कठोर तपश्चर्या करतात आणि ब्रह्मचर्य आणि वैराग्याचे जीवन जगतात.
  • जैन धर्माचे एक मुख्य तत्व म्हणजे अहिंसा.
• सल्लेखन
  • सल्लेखन हा मृत्यूपर्यंत स्वेच्छेने उपवास करण्याचा जैन विधी आहे, जो आपले जीवन संपण्याच्या मार्गावर आहे असे वाटणाऱ्या व्यक्तीद्वारे पाळला जातो.
  • हा एक शांत आणि प्रतिष्ठित मार्ग मानला जातो, ज्याद्वारे आपले जीवन संपवता येते ज्यामुळे जगातील आसक्ती आणि इच्छा कमी होतात.
  • या पद्धतीला आत्म्याचे शुद्धीकरण आणि आध्यात्मिक मुक्ती (मोक्ष) प्राप्त करण्याचा मार्ग मानले जाते.
• मौर्य साम्राज्य
  • मौर्य साम्राज्य ई.पू. 321 मध्ये चंद्रगुप्त मौर्यांनी स्थापन केले होते.
  • ते प्राचीन भारतातील सर्वात मोठे आणि सर्वात शक्तिशाली साम्राज्यांपैकी एक बनले.
  • साम्राज्याची राजधानी पाटलीपुत्र (आधुनिक पाटणा) होती.
  • चंद्रगुप्त यांचा नातू अशोकाच्या राजवटीत ते शिखरावर पोहोचले.
    
• श्रवणबेळगोळा
  • श्रवणबेळगोळा हे भारतातील कर्नाटक राज्यात स्थित एक महत्त्वाचे जैन तीर्थक्षेत्र आहे.
  • येथे गोमतेश्वर बाहुबलीचा प्रसिद्ध पुतळा आहे, जो जगातील सर्वात मोठ्या मुक्त-उभ्या अखंड पुतळ्यांपैकी एक आहे.
  • हे स्थळ चंद्रगुप्त मौर्यांच्या शेवटच्या दिवसांशी जोडलेले आहे, ज्यांनी येथे सल्लेखन केल्याचे मानले जाते.

महावीर हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• महावीर हे जैन धर्माचे 24 वे आणि शेवटचे तीर्थंकर आहेत.
• त्यांचा जन्म इ.स.पू. 599 मध्ये, भारताच्या सध्याच्या बिहार राज्यात झाला होता.
• महावीरांनी 12 वर्षांच्या कठोर तपश्चर्या आणि ध्यानानंतर केवल ज्ञान प्राप्त केले होते.
• ते वर्धमान या नावानेही ओळखले जातात आणि जैन समाजाचे पुनरुज्जीवन व सुधारणा करण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली होती.

Additional Information

• जैन तीर्थंकर
  • तीर्थंकर हे जैन धर्मातील आध्यात्मिक गुरु आहेत. ज्यांनी मुक्ती व ज्ञानप्राप्ती केली आहे.
  • जैन धर्मात एकूण 24 तीर्थंकर असून, ऋषभनाथ हे पहिले आणि महावीर हे शेवटचे तीर्थंकर आहेत.
  • तीर्थंकर हे अनुयायांना आध्यात्मिक मुक्ती कशी मिळवायची याचे मार्गदर्शन करणारे आदर्श आहेत.
  • त्यांच्या शिकवणुकीसाठी आणि धर्मातील योगदानासाठी जैन धर्मीय त्यांचा आदर व पूजा करतात.
• केवल ज्ञान
  • केवल ज्ञान हे जैन धर्मातील ज्ञानाचे किंवा सर्वज्ञतेचे सर्वोच्च रूप आहे.
  • हे विश्वाच्या संपूर्ण आकलनाची आणि अनुभूतीची स्थिती दर्शवते.
  • जैन भिक्षू आणि साधकांसाठी केवल ज्ञान प्राप्त करणे हे अंतिम ध्येय मानले जाते.
  • महावीरांनी 12 वर्षांच्या प्रखर ध्यान आणि तपश्चर्येनंतर केवल ज्ञान प्राप्त केले होते.
• महावीरांची शिकवण
  • महावीरांनी अहिंसा (हिंसा न करणे), सत्य (सत्य बोलणे), अस्तेय (चोरी न करणे), ब्रह्मचर्य (पवित्रता) आणि अपरिग्रह (संलग्न न राहणे) या तत्त्वांवर भर दिला.
  • त्याग, कठोर तपश्चर्या आणि नैतिक आचरणाचे जीवन जगण्याची त्यांनी बाजू मांडली.
  • त्यांच्या शिकवणुकीमुळे आज जैन तत्त्वज्ञान आणि व्यवहार म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या गोष्टींचा पाया रचला गेला.
  • महावीरांची शिकवण आजही जगभरातील कोट्यवधी जैनांना त्यांच्या आध्यात्मिक प्रवासात मार्गदर्शन करत आहे.
• जैन समुदाय आणि प्रथा
  • जैन धर्म हा भारतातील सर्वात प्राचीन धर्मांपैकी एक आहे, ज्याला आध्यात्मिक आणि तत्त्वज्ञानात्मक योगदानाचा समृद्ध इतिहास लाभला आहे.
  • जैन समाज कठोर शाकाहार घेतो आणि जीवनाच्या सर्व पैलूंमध्ये अहिंसेवर भर देतो.
  • जैन धर्मीय आपल्या तीर्थंकरांचा आणि धार्मिक तत्त्वांचा सन्मान करण्यासाठी पर्युषण आणि महावीर जयंती सारखे विविध विधी आणि उत्सव साजरे करतात.
  • भव्य मंदिरे आणि क्लिष्ट शिल्पे यांसह भारतीय संस्कृती, कला आणि स्थापत्यकलेतील योगदानासाठी हा समुदाय ओळखला जातो.

योग्य उत्तर म्हणजे 24 वे आहे.

Key Points

• वर्धमान महावीर हे जैन धर्मातील24 वे आणि शेवटचे तीर्थंकर आहेत.
• त्यांचा जन्म इ.स.पू. 540 मध्ये भारतातील वर्तमान बिहारमधील राजघराण्यात झाला होता.
• महावीरांनी 12 वर्षे कठोर तपश्चर्या केल्यानंतर केवल ज्ञान (सर्वज्ञता) प्राप्त केले.
• त्यांनी अहिंसा (अहिंसा), सत्य (सत्य), अस्तेय (चोरी न करणे), ब्रह्मचर्य (ब्रह्मचर्य) आणि अपरिग्रह (निरासक्तता) ही तत्वे प्रचारित केली.

Additional Information

• तीर्थंकर
  • जैन धर्मात, तीर्थंकर हे धर्माचे (नीतिमार्गाचे) तारणहार आणि आध्यात्मिक गुरू असतात.
  • 'तीर्थंकर' हा शब्द अनंत जन्मांच्या आणि मृत्यूंच्या समुद्राच्या पार करण्यायोग्य मार्गाचे निर्माता दर्शवितो.
  • जैन धर्मात 24 तीर्थंकर आहेत, ज्यात ऋषभनाथ हे पहिले आणि महावीर हे शेवटचे आहेत.
• अहिंसा (अहिंसा)
  • अहिंसा हे जैन धर्मातील एक मूलभूत तत्व आहे जे सर्व सजीवांच्या प्रति अहिंसा आणि आदराला वकिली करते.
  • ते जैन धर्मातील सर्वात उच्च नैतिक मूल्य आणि जीवनशैली मानले जाते.
• केवल ज्ञान
  • केवल ज्ञान म्हणजे परम ज्ञान किंवा सर्वज्ञता.
  • हे ज्ञानाचे सर्वोच्च रूप आहे आणि ते कठोर तपश्चर्या आणि आत्म्याच्या शुद्धीकरणाद्वारे प्राप्त होते.
• पाच महान प्रतिज्ञा
  • पाच महान प्रतिज्ञा (महाव्रत) म्हणजे अहिंसा (अहिंसा), सत्य (सत्य), अस्तेय (चोरी न करणे), ब्रह्मचर्य (ब्रह्मचर्य) आणि अपरिग्रह (निरासक्तता).
  • हे प्रतिज्ञा जैन साधू जीवनाचा नैतिक पाया आणि सामान्य अनुयायांसाठी मार्गदर्शन आहेत.

संभवनाथ हे योग्य उत्तर आहे.

• संभवनाथ तिसरे जैन तीर्थंकर होते.
• ऋषभदेव हे पहिले जैन तीर्थंकर होते.
• अजितनाथ हे दुसरा जैन तीर्थंकर होते.
• सुमतीनाथ हे पाचवे जैन तीर्थंकर होते.
• अभिनंदननाथ चौथे जैन तीर्थंकर होते.
• पार्श्वनाथ हे 23 वे जैन तीर्थंकर होते.
• महावीर 24 वे जैन तीर्थंकर होते.

योग्य उत्तर अयोध्या आहे.

• पहिल्या आणि चौथ्या जैन तीर्थकारांचे जन्मस्थान अयोध्या आहे.
• तीर्थंकर हे जैन धर्माचे तारणहार आणि आध्यात्मिक गुरु आहेत.
• जैन धर्मग्रंथानुसार, तीर्थंकर हा एक दुर्मिळ व्यक्ती आहे ज्याने संसारावर, मृत्यू आणि पुनर्जन्माच्या चक्रावर विजय मिळवला आहे आणि इतरांसाठी मार्ग तयार केला आहे.
• जैन धर्मातील पहिले तीर्थकार भगवान ऋषभ होते. जन्मस्थान - अयोध्या
• दुसरा तीर्थकार अजितनाथ होता. जन्मस्थान - अयोध्या
• तिसरा तीर्थकार संभवनाथ होता. जन्मस्थान- श्रावस्ती
• जैन धर्माचे चौथे तीर्थकार अभिनंदननाथ होते. जन्मस्थान - अयोध्या

• जैन धर्माची स्थापना आदिनाथ आणि ऋषभ देव यांनी केली होती, तर खरे संस्थापक महावीर स्वामी होते.
• जैन धर्माची महत्त्वाची तत्त्वे आहेत-: अहिंसा, सत्य (सत्य), अस्तेय (चोरी करू नये), अपरिग्रह आणि ब्रह्मचर्य.
• जैन ज्या ठिकाणी पूजेसाठी जातात त्या ठिकाणाला जैन मंदिर किंवा देरासर म्हणतात.
• जैन धर्म श्वेतांबर आणि दिगंबरा या दोन विभागांमध्ये विभागलेला आहे.

योग्य उत्तर पाटलीपुत्र आहे.

• पहिली जैन सभा इ.पूर्व 300 मध्ये पाटलीपुत्र (सध्याचे पटना) येथे आयोजित केली गेली होती.

• चंद्रगुप्त मौर्य यांच्या कार्यकाळात ही बैठक झाली.
• स्थूलभद्र यांच्या अध्यक्षतेखाली ही बैठक झाली.
• जैन धर्माच्या या भागामध्ये 12 भाग संपादित केले गेले.
• पहिल्या जैन सभेत, जैन धर्म दिगंबर आणि श्वेतांबर या दोन भागात विभागला गेला.

अहिंसा हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• जैन धर्म 
  • परंपरेने जैन धर्म म्हणून ओळखला जाणारा जैन धर्म हा एक प्राचीन भारतीय धर्म आहे.
  • हा सर्वात प्राचीन भारतीय धर्मांपैकी एक आहे.
  • जैन धर्माचे तीन मुख्य स्तंभ म्हणजे अहिंसा (अहिंसा), अनिकांतवाद (निरपेक्षता) आणि अपरिग्रह (आसक्ती नसणे).

Additional Information

• जैन धर्माची पाच तत्त्वे आहेत
  • अहिंसा (अहिंसा)
  • खोटे नाही (सत्य)
  • चोरी नाही (अस्तेय)
  • कोणतीही मालमत्ता नाही (अपरिग्रह)
  • सातत्य पाळणे (ब्रह्मचर्य)
• पाचवे तत्व (ब्रह्मचर्य) महावीरांनी जोडले होते आणि इतर चार त्यांच्या पूर्ववर्तींच्या शिकवणी होत्या.
  महावीर हे जैनांचे 24 वे तीर्थंकर होते.

योग्य उत्तर साप आहे.

मुख्य मुद्दे

• पूर्व भारतातील गंगेच्या खोऱ्यात 7व्या-5व्या शतकात जैन धर्माचा उगम झाला.
• 24 तीर्थंकर होते त्यापैकी शेवटचे वर्धमान महावीर होते.
• जैन धर्माचे संस्थापक होते ऋषभदेव , ज्यांना आदिनाथ असेही म्हणतात.
• पहिले तीर्थंकर ऋषभनाथ आणि चोविसावे तीर्थंकर महावीर होते.
• जैन धर्माचे पाच व्रत पुढीलप्रमाणे आहेत.
  • अहिंसा (अहिंसा)
  • सत्य (सत्य)
  • आचौर्य किंवा अस्तेय (चोरी न करणे)
  • ब्रह्मचर्य (ब्रह्मचर्य)
  • अपरिग्रह (लौकिक मालमत्तेची आसक्ती नसणे)

च्या महत्वाचे मुद्दे  

खाली सर्व जैन तीर्थंकर त्यांच्या चिन्हांसह दिले आहेत:

*महत्त्वाचे ठळक चिन्हांकित केले आहे

अतिरिक्त माहिती

• भगवान महावीर हे जैन धर्माचे शेवटचे आणि २४ वे तीर्थंकर होते.
• महावीरांच्या आईचे नाव त्रिशला होते.
• महावीरांच्या वडिलांचे नाव सिद्धार्थ होते जे गायत्रिक क्षत्रियचे प्रमुख होते.
• महावीरांचे प्रतीक सिंह होते.
• राजगृहाजवळील पावापुरी येथे महावीरांनी निर्वाण प्राप्त केले.
• त्याला उभे किंवा बसलेल्या ध्यानाच्या मुद्रेत चित्रित केले आहे, त्याच्या खाली सिंहाचे चिन्ह आहे.
• वैशाली हे महावीर स्वामींचे जन्मस्थान आहे.

योग्य उत्तर पावापुरी आहे. Key Points

• जैन धर्माचे प्रवर्तक महावीरजींचे मोक्षस्थान म्हणजे पावापुरी होय.
• पावापुरी हे बिहारच्या नालंदा जिल्ह्यात आहे.
• पवापुरी हे जैन धर्मातील पवित्र स्थान आहे कारण ते महावीरजींचे निर्वाणक्षेत्र होते.
• जल मंदिर म्हणजे पाण्याचे मंदिर, ज्याला अप्पापुरी म्हणूनही ओळखले जाते, पावापुरी, म्हणजे भारताच्या बिहार राज्यातील, पाप नसलेले शहर होय.
  • हे 24 वे तीर्थंकर, भगवान महावीर यांना समर्पित असलेले एक अत्यंत पूजनीय मंदिर आहे.

Additional Information 

• 6 व्या शतकात जैन धर्माचा उदय झाला, जेव्हा भगवान महावीरांनी धर्माचा प्रचार केला.
• तेथे 24 महागुरु होते, त्यापैकी शेवटचे भगवान महावीर होते.
• या 24 महागुरूंना, तीर्थंकर असे लोक म्हणत ज्यांनी जीवनात सर्व ज्ञान (मोक्ष) प्राप्त झाले होते आणि लोकांना त्याचा उपदेश केला होता.
• पहिले तीर्थंकर ऋषभनाथ हे होते.
• 'जैन' हा शब्द जीन किंवा जैन या शब्दापासून आला आहे ज्याचा अर्थ 'विजेता' असा होतो.

योग्य उत्तर पार्श्वनाथ आहे

योग्य उत्तर पर्याय 4 म्हणजेच योग्य विश्वास, योग्य ज्ञान आणि योग्य आचरण आहे.

• त्रिरत्न ज्यांना तिन आश्रय किंवा रत्नात्रय असे देखील म्हटले जाते ते मुळात  सम्यक दर्शन (योग्य विश्वास), सम्यक ज्ञान (योग्य ज्ञान) आणि सम्यक चरित्र (योग्य आचरण) असे आहेत.
• जैन तत्त्वांनुसार,  तिन हिरे असलेले किंवा त्रिरत्न हे आत्म्याच्या मुक्तीसाठी आणि पावित्र्यासाठी मार्ग दाखवतात कारण मुक्त पवित्र आत्मा (सिद्ध) विश्वाचे शिखर गाठतो आणि तेथे अनंतकाळासाठी आनंदात राहतो.
• जैन धर्माच्या धार्मिक ग्रंथांनुसार, योग्य विश्वास, योग्य ज्ञान, आणि योग्य आचरण हे मुक्तीचा थेट मार्ग दाखवतात ज्याचा अर्थ असा होतो कि आपल्या सगळ्या कर्मांपासून आपण परिपूर्णपणे मुक्त झालो.
• कल्पसूत्र या जैन ग्रंथात सगळ्या जैन तीर्थंकरांचे चीरीत्र आहे, विशेषतः पार्श्वनाथ आणि महावीर याचे देखील आहे.
• कल्पसूत्र भद्रबाहू यांनी लिहिलेलं आहे जे चंद्रगुप्त मौर्य यांच्या दरबारात होते.
• जैन धर्माचे पहिले तीर्थंकर ऋषभदेव होते ज्यांना ऋषभनाथ आणि आदिनाथ या नावानी देखील ओळखले जाते.
• महावीर देव हे जैन धर्माचे 24 वे तीर्थंकर होते आणि त्यांना जैन धर्माचे मूळ संस्थापक म्हणून देखील ओळखले जाते.
•  पार्श्वनाथ हे जैन धर्माचे 23 वे तीर्थंकर होते.
• बौद्ध धर्माचे तीन हिरे (त्रिरत्ने) आहेत बुद्ध, धम्म, आणि संघ.

• जैन धर्माचे पहिले तीर्थंकर ऋषभदेव होते आणि त्यांना ऋषभनाथ आणि आदिनाथ म्हणूनही ओळखले जाते.
• भगवान महावीर हा जैन धर्माचे 24 वे तीर्थंकर होते आणि जैन धर्माचे खरे संस्थापक मानले जात असे.
• पार्श्वनाथ हे जैन धर्माचे 23 वे तीर्थंकर होते.

​ 

• बौद्ध धर्माचे तीन रत्न (त्रिरत्न) पुढीलप्रमाणे आहेत:
  • बुद्ध
  • धम्म
  • संघ

योग्य उत्तर अस्तेय आहे. 

• जैनीझ्म जो जैन धर्म म्हणून ओळखला जातो हा एक प्राचीन भारतीय धर्म आहे.
• ते तिर्थंकर म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या चोवीस  तिर्थंकरांमध्ये त्यांच्या इतिहासाचे मूळ आहे.
• पहिले तीर्थंकर ऋषभनाथ आणि चोविसावे तीर्थंकर महावीर होते.
• जैन साहित्याचा समावेश आगममध्ये होतो ज्यात अर्ध-मागधी प्राकृत भाषेत बरेच जैन ग्रंथ आहेत.
• जैन धर्माची पाच व्रत आहेतः

1. अहिंसा (हिंसा न करणे)
2. सत्य (खरे बोलणे)
3. अचौर्य किंवा अस्तेय (चोरी न करणे): जी स्वतःची मालमत्ता नसते ती चोरी न करणे म्हणजे अचौर्यानुवर्त असे म्हणतात. एखादा व्यक्ती आपल्या स्वतः च्या मालकीच्या वास्तूशी प्रामाणिक असतो आणि तो चुकून किंवा हेतुपुरस्सर काहीही घेत नाही.
4. ब्रह्मचर्य (अविवाहित जीवन)
5. अपरिग्रह(ऐहिक मालमत्तेशी संलग्न नसणे)

योग्य उत्तर ऋषभदेव आहे.

• पहिले तीर्थंकर ऋषभनाथ किंवा ऋषभदेव होते.
  • ते जैन धर्माचे संस्थापक मानले जात होते.

Key Points

• जैन ग्रंथानुसार 24 तीर्थंकरांची परंपरा आहे.
• महावीर स्वामी हे 24 वे तीर्थंकर होते.
• त्यांना जैन धर्माचे खरे संस्थापक मानले जाते.
• पार्श्वनाथ (पारसनाथ) हे जैन धर्माचे 23 वे तीर्थंकर होते.
• ऋषभदेव आणि अरिष्टनेमी (22वे तीर्थंकर) यांची चर्चा ऋग्वेदात आढळते.
• जैन धर्मातील सर्वोच्च तपस्वी 'तीर्थंकर' म्हणून पूज्य होते

Additional Information

• अजितनाथ हे दुसरे जैन तीर्थंकर होते.
• पार्श्वनाथ हे 23 वे जैन तीर्थंकर होते.
• नेमिनाथ हे 22 वे जैन तीर्थंकर होते.