अध्ययनाची खेळ-पद्धत अनेक तत्त्वांवर आधारित आहे. खालीलपैकी कोणते सदर पद्धतीचे

तत्त्व नाही?

फ्रिडरिच फ्रोबेल, बालपणाच्या शिक्षणातील अग्रणी, यांचे असे मत होते की, लहान बालकांचे शिक्षण हे खेळावर आधारित असले पाहिजे.

• सर्जनशील खेळाचे रूपांतर सर्जनशील कार्यात करता यावे यासाठी त्याची रचना करावी लागते, असे त्यांचे मत होते.
• रचना, कला यांसारख्या सर्जनशील उपक्रमांचा समावेश असलेल्या 'व्यवसायां'चा समावेश असलेल्या मार्गदर्शक खेळात वापरण्यासाठी त्यांनी चेंडूंसारखी 'भेटवस्तू' नावाची खास रचलेली खेळणी विकसित केली. 

Key Pointsखेळ-पद्धतीची तत्त्वे:

• नैसर्गिक प्रवृत्तींचा सिद्धांत, खेळ ही एक नैसर्गिक, सहज आणि आनंददायी क्रिया आहे, यात बालकांना अध्ययनाचे ओझे आणि ते तणावपूर्ण वाटत नाही, त्यामुळे ते स्वेच्छेने त्यात भाग घेतात
• सर्जनशीलतेचा सिद्धांत, एक पद्धत म्हणून विद्यार्थ्यांमध्ये आत्मविश्वास विकसित करण्यास मदत करतो, कारण ते आव्हानात्मक आणि रोमांचक अशा गोष्टी करतात जे त्यात उत्तम प्रदर्शन करू शकतात.
• संपूर्ण स्वातंत्र्याचे तत्त्व, या पद्धतीत बालकांना विविध खेळांच्या माध्यमातून शोध घेण्यास आणि ज्ञान निर्माण करण्यासाठी कोणत्याही बंधनांशिवाय अधिक वाव आणि स्वातंत्र्य असते. 

म्हणून या सर्व संदर्भांवरून, आपण असे म्हणू शकतो की, तार्किक विचारांचा सिद्धांत खेळ-पद्धतीशी संबंधित नाही.

Hint

• तार्किक विचारांचा सिद्धांत खेळ-पद्धतीशी संबंधित नाही, कारण तार्किक विचार एक जटिल संज्ञानात्मक प्रक्रिया आहे आणि खेळ-पद्धतीत समाविष्ट केल्यास ते बालकांच्या स्वातंत्र्यास आणि निर्भयतेलाही मर्यादित करू शकते.

Important Points खेळ-पद्धत, सर्वप्रथम 'एच. कॅलडवेल कुक' यांनी सुरू केली आणि नंतर 'फ्रिडरिच फ्रोबेल' यांनी ती जगात लोकप्रिय केली. ही निम्न वर्गासाठीची एक अध्ययन पद्धत आहे, जी पुढील बाबींवर भर देते:

• बालकांचा संपूर्ण विकास सक्षम करणे.

• बालकांना समृद्ध, अर्थपूर्ण आणि संतुलित शिक्षण प्रदान करणे.

• योग्य खेळांचा समावेश करून वर्गातील नीरस वातावरण काढून टाकणे.
  

• मुलाला तंदुरुस्त ठेवण्यासाठी आणि रोगांशी लढण्यासाठी विकास आणि वाढीच्या शारीरिक तत्त्वास प्रोत्साहन देणे.